Historia

Historia Badmintona na świecie i w Polsce

Badminton jest grą bardzo starą. Trudno jest jednoznacznie określić genezę badmintona na świecie. W pozostałościach dawnej cywilizacji azteckiej i chińskiej spotyka się rysunki, przedstawiające grę przypominającą badminton, co świadczy o tym, iż w różnej postaci ta forma aktywności fizycznej była znana od wielu tysięcy lat prawie na wszystkich kontynentach. Gry uznawane za pierwowzór badmintona były znane pod wieloma różnymi nazwami. Początkowo grano gołą ręką, odbijając owoce z powbijanymi w nie liśćmi lub piórami. Z czasem do odbijania zaczęto używać drewnianych paletek, potem rakiet obciągniętych pergaminem, aż wreszcie rakiet ze strunowym naciągiem. 

Najwcześniejsze znane nam ślady gry podobnej do badmintona, które spotkano w literaturze, wiążą się z grą di-dschian-dsi uprawianą w Chinach przed 6187 r. n.e. Przez kawałki złota przetykano wówczas 2 do 4 piór kurzych i tak spreparowaną „lotkę” odbijano ręką lub nogą. Podobna gra w Japonii zwana była oibane, zaś w Korei tiey-kitcha-ki. 

Na znalezionych w Ameryce Środkowej pismach obrazkowych Azteków i Tolteków stwierdzono istnienie gier podobnych do badmintona, lecz miały one znamiona obrzędu religijnego.

Począwszy od XVI wieku można znaleźć w literaturze i malarstwie wielu krajów ślady gier stanowiących pierwowzory badmintona. W owym czasie używano nazwy Wolant, co w dosłownym znaczeniu znaczyło – kawałek drewna lub korka pokrytego skórą z powtykanymi piórami, który podbijano rakietkami a także znaczyło samą grę.

Wolant był ulubioną rozrywką króla Francji Ludwika XIV. Jego dwór był centrum kulturalnym i swego rodzaju kolebką mody. Wzorowała się na nim prawie cała Europa, w wielu krajach wolant stał się bardzo modny. Do XIX wieku badminton traktowany był jako rozrywka, ale już w drugiej połowie XIX w. obserwujemy wyraźne przejście z funkcji zabawowej do ćwiczeń sportowych. Przed rokiem 1870 John L. Baldwin zmienił cel gry.
Do tej pory gra polegała na tym aby jak najdłużej odbijać lotkę  przez zawieszony sznurek, a innowacja polegała na tym aby utrudnić grę drugiej stronie.

Sportowa Encyklopedia Uniwersytetu Oxfordzkiego wydana przez J. Arlett w 1975 roku opisuje historię powstania gry: „Nazwa badminton wywodzi się od siedziby księcia Beaufort w Badminton, Gloneestershire (koło Bristolu), gdzie, jak się przypuszcza, gra rozwinęła się około roku 1870 z dawnej gry dziecięcej battledore i shuttlecock. Od początku gra zyskała popularność wśród oficerów armii brytyjskiej, którzy przeszczepili ją na teren Indii, gdzie grali na świeżym powietrzu.

Pierwsze zasady gry zostały zebrane w Poona (Indie) w połowie lat 1870 i były stosowane przez szereg grup, które zaczęły uprawiać grę w nadmorskich miejscowościach wypoczynkowych, niedługo potem grę zaczęto uprawiać na przedmieściach Londynu.

Wkrótce zaczęły występować różnice i kiedy zorientowano się, że nawet wymiary boisk różniły się w stopniu alarmującym, zorganizowano zjazd w Southesa, Hampshire, w 1893 roku, na którym przedstawiciele 14 klubów założyli Związek Badmintona, który od razu przyjął jednolity zbiór zasad gry”.

Wymiary boiska i wysokość siatki ustalone w 1893 r. były identyczne z obowiązującymi obecnie, z tym wyjątkiem, że boisko nie było prostokątne. Było ono zwężone na środku w kształcie klepsydry; o 4 stopy (1,219 m) węższe przy siatce niż z tyłu. Było to dziedzictwo salonów wiktoriańskich, gdzie pośrodku dużych pokoi znajdowały się drzwi; wspomniany kształt umożliwiał otwieranie drzwi bez konieczności zdejmowania siatki. Boisko zachowało Szybki rozwój badmintona następował głównie w krajach znajdujących się pod wpływami brytyjskimi. Początkowo w rozgrywkach brali udział wyłącznie mężczyźni, ale do pierwszych rozgrywanych w roku 1899 Mistrzostw Anglii dopuszczono kobiety. Od tego czasu, z przerwami w okresach I i II wojny światowej, organizowane są zawody All England Championships uznawane do 1977 roku za nieoficjalne Mistrzostwa Świata.

W maju 1977 roku w Malmö (Szwecja) odbyły się po raz pierwszy Mistrzostwa Świata, które były rozgrywane co trzy lata (1977, 1980, 1983), a obecnie co dwa lata.

Pierwszym oficjalnym spotkaniem międzynarodowym był mecz Anglia – Irlandia
w 1903 r. Kluby i organizacje międzynarodowe badmintona powstawały w początku naszego stulecia bardzo powoli. Szybki ich rozwój obserwujemy od momentu powstania Międzynarodowej Federacji Badmintona w 1934 roku, której członkami założycielami były: Anglia, Irlandia, Szkocja, Kanada, Nowa Zelandia, Walia, Dania, Holandia, Francja.

Do Polski rakiety i lotki piórowe przywędrowały najprawdopodobniej w XVIII wieku z Francji jako atrybuty gry pod nazwą wolant. Dowodem na to może być obraz olejny namalowany w roku 1733 przez Węgra Adama Manyokiego — nadwornego malarza Augusta II, przedstawiający czteroletniego księcia Augusta Sułkowskiego z rakietką i lotką piórową.
O zainteresowaniu wolantem pisały takie postacie naszej nauki i literatury, jak Stanisław Staszic, Juliusz Słowacki, Józef Ignacy Kraszewski, Gabriela Puzynina. Podróżując po Europie, poznawali tę grę, a nawet niekiedy próbowali w niej swoich sił. 

W literaturze XVIII i XIX wieku spotykamy szereg informacji i opisów tej gry, m.in. w pierwszej w Polsce książce o grach i zabawach Łukasza Gołębiowskiego wydanej
w Warszawie w roku 1931 pod tytułem „Gry i zabawy różnych stanów w kraju całym lub niektórych tylko prowincjach” – opis wolanta pokrywa się prawie z angielską grą dziecięcą opisaną w Encyklopedia Bratanica.

Natomiast ze słowem badminton spotykamy się po raz pierwszy w czerwcu 1883 r. w „Kurierze Warszawskim”, który podał w ogłoszeniu, że „Magazyn Francuski” przy ul. Berga 16 (obecnie Traugutta) poleca sprzęt do tej gry i oferuje jej przepisy „jako najlepszy środek przeciw nudom podczas pobytu na letniskach”. W roku 1901 Edmund Cenar w książce o „Grach i zabawach” wydanej we Lwowie dla Towarzystw Sokolich dał między innymi przepisy batmintona ( pisane przez t) i wolanta.

W pierwszej połowie naszego stulecia bardzo trudno odnaleźć ślady turniejów czy zorganizowanych sekcji badmintonowych. W tym okresie znamy jedynie fakty udziału polskich lotników i mechaników w turniejach w Anglii (m.in. wspomnienia inż. Rohta, mechanika dywizjonu 305).

Prawdziwy rozwój gry rozpoczął się znacznie później, bo dopiero od powstania Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej. Z badmintonem jako dyscypliną sportu po raz pierwszy zetknęli się uczestnicy polskiej delegacji na VI Światowy Festiwal Młodzieży i Studentów w Moskwie w roku 1957. W skład polskiej delegacji wchodzili przedstawiciele władz sportowych, w tym późniejsi działacze TKKF. 3 maja 1957 roku powołano Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej, które od początku przyjęło w swoim programie popularyzację gry w kometkę, (kometka, gdyż znany propagator gimnastyki zespołowej Jerzy Fazanowicz zauważył podobieństwo lotki do komety i chcąc wprowadzić polski odpowiednik słowa badminton zaproponował „kometkę”). W roku 1958 powoływano struktury TKKF i powstawały ogniska, a dla badmintona zostały przetłumaczone i opublikowane “Zasady i regulamin gry w badmintona”, opracowane przez R. Grudzińskiego. Rok 1960 uznano za rok kometki – stąd dyscyplina w programie letnich obozów Zlotu Grunwaldzkiego (1960) oraz postanowienie, że w następnym roku przeszkolonych zostanie centralnie 60 osób i 400 osób w województwach na kursach organizatorów, rezultatem tych poczynań było powstanie 130 zespołów uprawiających badminton i liczne turnieje kometki. Był to okres, w którym istniała moda na tak zwane sporty rodzinne. 

Pierwsze turnieje o charakterze indywidualnych mistrzostw Polski rozgrywane były dzięki znacznej pomocy Wytwórni Sprzętu Sportowego Wessa, w następnych latach najważniejszym turniejem był Centralnym Turnieju o Puchar ZG TKKF, po latach uznany jako Indywidualne Mistrzostwa Polski.

Warto przypomnieć dwie statystyki podawane w sprawozdaniach z tego okresu.

Liczba uczestników w masowym turnieju o Puchar ZG TKKF:                                          

1966 — ponad 110 tys., 1967 — ponad 250 tys., 1968 — ponad 311 tys., 1969 — ponad 413 tys., 1970 — ponad 533 tys., 1971 — ponad 423 tys., 1972 — ponad 426 tys. Lata 1968-1972 były szczytowymi pod względem popularności gry w kometkę.

W Polsce rozwój badmintona przypada na lata 70. XX wieku. Już pierwszej połowie lat siedemdziesiątych XX wieku była uprawiana w Akademickim Ośrodku Sportowym przy Politechnice Gdańskiej, przez kadrę i studentów uczelni. 7 listopada 1977 r. powstał PZB, czyli Polski Związek Badmintona. 

Olimpijska kariera badmintona rozpoczęła się w roku 1988 na Letnich Igrzyskach Olimpijskich w Seulu, gdzie grę potraktowano pokazowo. Badminton bardzo szybko stał się modny i już na Igrzyskach w Barcelonie w 1992 roku włączono go do programu jako dyscyplinę medalową. Do zdobycia były wtedy tylko dwa medale – złoty i srebrny. Możliwość zdobycia brązu pojawiła się dopiero w Atlancie w 1996 r. W Atenach badminton rozgrywany był w pięciu konkurencjach: gra pojedyncza kobiet, gra pojedyncza mężczyzn, gra podwójna kobiet, gra podwójna mężczyzn oraz gra mieszana.

Na świecie badminton jest najbardziej znany w krajach azjatyckich. W Europie jego główne ośrodki znajdują się w Wielkiej Brytanii, Danii i Szwecji, natomiast w Polsce w Suwałkach, Głubczycach, Dębnicy, Słupsku i Płocku.